"Serkan Engin" Türkiyedeki şiir manifestosu
yazarlarındandır(önəmli
olan 12 Manifesto yazarlarından biris),Sitemizdə onun şeir ve
yazılarından yayımlamışıq da, sunduğumuz bu müsahibə şeir manifesto
yazarlarıla apardığımız müsahibələrin birisdir,öncədən "Tənqid" sitəsi
olaraq bu söyləşilərdən umduğumuz amacı xatırladırıq:
"Serkan Engin"le artıq tanış olmaq üçün bu Linkler yararlı ola bilir:
İmgeci toplumcu şeir manifestosunu buradan oxuya bilirsiniz:
Bu söyləşi vaxt ayıra bildiyimiz qədər Azərbaycan və Türkiyə türkcəsinə ayrı olaraq uyğunlaşdırılmışdır.
"İmgeci toplumcu" şiir manifestosu yazarı "Serkan Engin"le söyleşi
(Azərbaycan türkcesinde):
1 - Eleşteri sitəsi:
Serkan Engin öz Biyografiyasını sıtəsindən oxuyuruq, Enginin şeir
Biografiyasını maraq etdik də, Ənginın şeiri və yazıları imgeci sosial
şeir Manifestosuna qədər hansı mərhələləri Sınadı, şeiri harada tapdı,
nələr oldu?
1 - Serkan Engin:
Serkan Engin, bütün xor görülən, xariclənən, yox sayılan, əzilən və
sömürülenlerin şeir müstəvisində dili olmaq istədi. Kapitalizmin
gətirdiyi yabancılaştırmaya qarşı olaraq fərqindəlik yaratmaq istədi.
Bunun üçün oxucunun özdeşlik ya da empati qura biləcəyi şeirlər yazmaq,
cəmiyyətin şüur səviyyəsinə və duyarlılığına müsbət dəyər qatmaq
istədi. Bu müstəvidə yazılan şeirlərdə, məzmun qədər biçimsəl quruluşun
da əhəmiyyətini fərq edib sənət tarixi baxımından dialektik gərəyi
sosial şeirin bu gün olması lazım olduğu nöqtəni qiymətləndirdi. Tam da
bu nöqtədə, Türkiyədəki sosial şairlərin çoxunun, yalnız şeirin
məzmununa söykənən, slogancı, sekter bir şeiri aşamadıklarını, sosialist
şeirin siyasi bir vasitə olduğu qədər estetik bir məqsəd də olması
lazım olduğunu ıskaladıklarını, Türkiyədəki şeir inkişafının bu gün
gəldiyi nöqtədə, obraz- sıx olmayan bir mətnin şeir deyil mənzumə
olduğunu təsbit edərək, şəkildə obraz-sıx bir rəftarı olan məzmunda
sosialist bir şeir anlayışını, yəni imgeci sosial (sosialist) şeir
anlayışını mənimsədi.
2 - Eleşteri sitəsi:
nəticdə imgeci sosial şer tərzi kapitlizmle mübarizə vasitəsi sanılacak
ya yox?, Bu şeir tərzi bir müəyyən məqsədə çatmaq üçün vasitə deyil mi?
2 - Serkan Engin:
sosial şeir, onsuz da inqilabçı mübarizənin bir hissəsidir. Sinif şüuru
aşılamaq, kapitalizmin yabancılaştırması səbəbiylə yalnız öz dərdinə və
xoşbəxtliyinə odaklandırılmak istənən kütlələrin empati qurma
praktikasını artırmaq, əzilən bütün ictimai seqmentlərin şeir
müstəvisində dili olmaq, cəmiyyətin şüur səviyyəsini və estetik qəbul
dərinliyini artırmaq, onsuz da sosial şeir yazmağın məqsədidir. Obyektiv
həqiqətin sosialist şair mübtədanın təsdiq çevrilərək
dışsallaştırılması olan sosial şeir, həyata, sistemə və cəmiyyətə
estetik bir müdaxilədir.
3-Eleşteri sitəsi :
Yanıtızda iki Ekiz baxış açsına rasgəlirik, birincisində şeiri bir
vasitə kimi müəyyən bir məqsəd üçün istifadə etdiyiniz aydın olur, amma
ikincisində başqa bir ölçüyə də giririk, yanıtızın bu hissəsində başqa
bir ölçüyə imkan var: "... sosial şeir, həyata, sistemə və cəmiyyətə
estetik bir müdaxilədir. " bizcə bu mövqe daha Müasir bir tutum, nəysə
başqa sorumuzu yanıtlamağınız lazımdır: imgeci sosial şeir baxımından
"obraz" nədir?
3 - Serkan Engin:
Şeirin obraz, obyektiv həqiqətin insan şüurunda, estetiksel olaraq
subyektiv əks olunmasıdır. Bu əks etdirmə, aynadakı kimi birə-bir
olmayıb, obyektiv həqiqətin şairin şüurunda alımlanıp çevrilərək
dışsallaştırılmasıdır. Obraz, iki ya da daha çox sözcüyün,
konkret-mücərrəd, mücərrəd-konkret, konkret-konkret, mücərrəd-mücərrəd,
ya da bunların kombinasiyalarına söykənən bir ilintiyle, örnekseme
(analoji) edilməsiylə yaradılır. İmge'nin funksiyası, anlam'ı təsirli
bir şəkildə iletebilmek üçün çağırışım yolu ilə təəccüblü bir duyumsatma
imkanı təmin etməsidir. Obraz, şair tərəfindən dışsallaştırıldığı andan
etibarən, obyektiv həqiqətə müsbət dəyər olaraq eklemlenir. Buradan
çıkarsanabileceği kimi Şeir, obyektiv həqiqətə bir müdaxilədir. Bu
çevirici müdaxilə, ancaq inqilabçı bir şüur tərəfindən həyata keçirilə
bilər. Dışsallaştırılan obraz, obyektiv həqiqətin bir parçası olaraq
oxuyucuya çatar və oxucunun şüurunda, hər oxucunun şüur və estetik
qəbul səviyyəsinə görə əks-sədalanar. Yəni, şeiri oxuyan fərdin şüurunda
yenidən istehsal edilərək içselleştirilir. Buna eks olunmasın əks
olunması deyə bilərik. Bu da oxucunun şüur və estetik qəbul
səviyyəsinə müsbət dəyər qatar. Daha sonrası, hər oxumada yeni
çağrışımlar təmin edərək oxucunun fərdi ÇEVRİLMƏSİNƏ davamlı iştirak
edər.
4-Eleşteri sitəsi:
qısa bir izahda obraz şairin sözlərində özünə xüsusi bir nizam və qəbul
etmə ifadəsidir, sözlər arası bir xüsusi ilişgiler, bu xüsusiyyət
müvəffəqiyyətli ya müvəffəqiyyətsiz şairin eşıkdən aldıqı təsiri,
düşüncə və duyğu sistemindən keçərək yenidən şairin sözlərində
yansımağa başlamasıdır, siz Bu əks olunmanın oxucuda dai əks olunmasına
işarət etdıyınızı Hermonetik Başlığı altında yerleşdire bilərik , demək
obraz bir mənzərə deyil bir sözlər arası xüsusi ilişgi kurmağdan
ibarətdir, deyil mi? başqa istiqamətdən buyurmuşsunuz ": ... Şeir,
obyektiv həqiqətə bir müdahaledir.Bu çevirici müdaxilə, ancaq inqilabçı
bir şüur tərəfindən reallaşdırıla bilər ... " bizcə siz əskidən mövcud
olan sosial şeir yatağından çölə çıxmağı doğru bulmamağdasınız, amma
əskidən mövcud olan sosial şeir mənasını 20ci yuzyillin ən avangard
düşüncə və eleşteri teorilerile silahlandırmaqdasınız, deyil mi? başqa
sorğumuz, manifestonuzda imgeci sosial şeir bir çevril nuktasındadır
söyləmisiniz, orada fərdi və ictimai şeirlərə toxunmuşsunuz dövrümüzdə
əhəmiyyətli şeir axınlarının hangilar olduğunu və hara getdiglerini izah
edin lütfən, siz sosial şeiri başqa tarzlara qarşı Alterrnativ olaraq
sonmaqdasınız? halbuki bu tərzinizi başqa tərzlər içində ortaya qoymaq
səyindəsiniz?
4-Serkan Engin:
Şeirdə obraz, bir görünüş yaratmanın kənarına keçər, çünki təbii söz
diziminde və məntiq silsiləsində iştirak etməyən şifahi dizaynlar
yaradar. Bu da oxucu mübtədanın qəbul səviyyəsini yeni çağrışımlarla
inkişafa tətiklər. Sadə bir nümunə verək:
gecə => təbii söz
gecənin köynəyi => anlamca uzaq iki söz arasında analoji (Örnekseme) yolu ilə qurulan obraz
Eşqə yırtılıyor gecənin köynəyi => iç iç obraz silsiləsi ilə qurulan dizə
Türkçe şeirdən sosial şeirin forma yenilənməsi, dialektik gərəyi Türkçe
Şeirin keçirdiyi mərhələlərin təbii və zəruri nəticəsidir. Yaşanan
poetik təcrübələrdən sonra, obraz-sıx olmayan mətnin şeir deyil mənzumə
sayılması ümumi qəbul görən bir vərdiş halına gəlmişdir.
İmgeci sosial şeir qəbulunun poetik döyüşü isə həm "kobud sosial"
dediyim şeirdə forma baxımdan obrazı funksiyasını ıskalayan sekter
sosial şeir anlayışı ilə həm də Türkcə Şeirin bu gün başat mövqesindəki
post-modernist şeir və İslamçı şiirledir.
5-Eleşteri sitəsi:
Mnifestonuzda postmodernizmə qarşı baxış bucağınızı sergilmişsınız,
Post modernizmin müxtəlif tərzlərdə uluşmağını bilirik, bəzən
Postmodernizmin iki qolu tam bibirile çelişgide olan fikirləri
taşımağdadır da, məsəla Postmodernizm dəqiqlikdən kaçdığı üçün bəzən bir
mühafizekarlıq dünyagörüşünə də dönüşür, başqa istiqamətdən. Post
modernizm şeir soylədiyimizin sərt reaksiyalar və hər şeyi inkar edən
bir koluda var, siz imgeci sosial şeir Manifestonuzda Post modernizimin
bu müxtəlifliyinə işarət etdiniz mi? bunu izah edin lütfən,başqa
istiqamətdən səhv etmirsəm üçüncü yeni şeir axınında islamçı mövzular və
usmanli dövrünə aid olan sözlər çox görünməyə başlamış, bu mövzuya da
lütfən nümunələrlə toxunun, bunlar hara gedirlər?
5-Serkan Engin:
Post-modernist şeir, şeirdə mənası və anlak'ı hiçleyerek, şeiri yalnız
söz və hərf oyunlarına indirgeyen və şair mübtədanın şüuraltını
dışavurumundan kənara keçməyən şeir növüdür. Eklektik olaraq Sürrealizm,
Dadaizm, letrizm kimi axınların təsirlərini içində saxlayan
post-modernist şeir, öteki'lerle empati qərargahı və bunu əks etdirməyi
əhəmiyyət verməyən və bu səbəbdən də oxucu tərəfindən özdeşlik qurul (a)
olmayan, həyatın şair mübtədanın təsdiq dönüştürelerek yansıtılmadığı,
ancaq şairin daxili böhranlarının şımarıkça dışavurumundan kənara
keçməyən eqoist və ərköyün bir metinsel oyundur. Bu şiirlerdeki insan,
yalnız bir plastik materialdır. Yaşayan, ümidləri, qayğıları, dərdləri,
sevincləri olan insan yoxdur bu şeirlərdə. Yalnız şair mübtədanın özü
ağırlıq mərkəzidir, yalnız öz yarasını əks etdirmək qayğısından, yalnız
özü mənalı və əhəmiyyətlidir çünki özü üçün. Əsas ziddiyyət isə, bu
qədər eqoizmin içində şeirlərini "Oxunma" üzrə yayımlamalarıdır. Oxucunu
əhəmiyyətsiz hesab bir şeir anlayışında yazanların, "Oxunma" tələbiylə,
yazdıqlarını matbu ya da virtual mühitdə paylaşması, jurnallarda ya da
kitab halında yayımlaması isə, özləriylə ziddiyyətə düşmələrinə səbəb
olan gülünc bir vəziyyətdir. Son illərdə kimi jurnalların ağırlıq
mərkəzini meydana gətirdiyi "vizual şeir" anlayışı da, yenə insanı
mərkəz baxmayaraq, oxucu tərəfindən özdeşlik qurulmasını önemseyemen,
şeirdən anlam'ı və anlak'ı xaricləyən quruluşuyla, post-modernist şeir
qəbuluna daxildir. Nə var ki, hərf kombinasyonlarının və şəkillərin,
yalnız kompüter vasitəsilə çıxarılması üzərinə qurulan, əslən tipografik
bir oyun olan bu şeir (!) Anlayışı, təməldə, şair mübtəda tərəfindən
çıxarılmış yazılı mətnin oxucu tərəfindən mətn üzərindən oxunması
paradiqması üzərinə qurulan şair-şeir-oxucu əlaqəsinin xaricində olduğu,
şeirdən çox vizual sənətlərin maraq sahəsində qiymətləndirilməsi lazım
olduğu, obyektiv həqiqətin həyatdan əks etdirilməsi ilə oxucu tərəfindən
empati və özdeşlik qurula ədəbi məhsullar olmaqdan çox uzaq olduqları,
ancaq keçici bir moda olmaqdan kənar varlıqlarını sürdüremeyecekleri çox
aşkar olduğuna görə, qanım tərəfindən üzərində çox çox dayanılması
lazım olan bir quruluşlanma olmamaqdadır. İslamçı şeir isə siyasi
sahədəki siyasi İslamın yüksəlişinə şərt şəkildə xüsusilə Hilmi Yavuz
liderliyində son on ildə qüvvəyə qazanmış və bu istiqamətdə bir çox
jurnal açılmışdır. Bir tərəfdən arxaik bir sistem qurmaq xəyalı və bir
tərəfdən də bu hədəfə şərt olaraq Osmanlıca'yı hortlatma dərdləri
vardır. Şairlər arası şeyx-mürid əlaqəsinin ən sıx yaşandığı sahələrdən
biri də Hilmi Yavuz və müridi gənc şairlər arasında yaşanmaqda və
qapıqulu şairlər ortaya çıxmaqdadır.
6 - Eleşteri sitəsi:
imtina edilməz bir sual daha var, postmodernizmin qərbdəki təsirləri və
şərqdəki təsirləri təbii ki fərqli ola bilər, çox özümüzün
düşüncelerile söyleşinizi sarsıltma niyyətimiz yoxdur, amma şərqdə
Postmodernizmin iki başlı bir qılıncı kimi var olduğunu görürük, bir
istiqamətdən kesinliklere qarşı olan Postmodernizm Totalitarizmə qarşı
çixmaqdadır amma başqa istiqamətdən heç bir çərdəyi tutmadan və heç bir
şeyə inanmamakdan dərhal (Peratikde) insani (vurğulayıram Peratikde)
Pasifizme aparır, və istər-istəməz bir halda xüsus şərqdə insani
Totalitarizmin köməkçisi halına çevirər, başqa sualımız və şeir
akımlarıla ilişgidə olan, birinci ikinci üçüncü və hətta dördüncü yeni
şeir axınlarını necə istəyərsiniz şərh edin, Dinamik Elita şeir, maddə
axını şeir, nanoist şeir və xüsus Türkiyədə hər cür şeir axını haqda
baxış bucağınızı maraq edirik, buyurun lütfən.
6-Serkan Engin:
xatırladığım şeir axınları içində heç şübhəsiz yalnız İkinci Yeni forma
baxımdan Türkçe şeirdən böyük açılım gətirmişdir. 2000-ci illərdə
mənimki də daxil olmaq üzrə ortaya qoyulan poetik rəftarlar, Türkçe
şeirdən bir çeşitlenmenin göstəricisi kimi qiymətləndirilə bilər. Zaman
içində bunların təsirləri daha da somutlanacak və həyatdan əks
olunmaları qədər ədəbiyyat tarixindəki yerlərini alacaqlar. Bura qəti ki
ancaq həyata toxunan, oxucuya keçən şeirlər gələcəyə daşınar; biçimsəl
sınaq ya da poetik müxtəliflik adına süni müstəvidə qurulan poetik
anlayışlar başdan ölü doğulmuşlar. Bir dövr üçün moda sayılıb maraq
görsələr də okurda qarşılıqları olmadığı üçün zaman içində məşhurluğa
sönümlenir.
7-Eleşteri sitəsi:
Manifestonuzun dördüncü hissəsində Dünyada Sosiylaizm zəfər kazanırsa
bele bu imgeci sosial şeir kabalıklara qarşı muhalifətə davam edəcək,
yazmısınız,. İndi müasir komonizm və sosializmə baxış bucağınızı maraq
etdik, bu haqda söyləyin.
7 - Serkan Engin:
Mən internationalist sosyalistim, bir gün bütün dünyanın sinifsiz,
istismarsız, bərabərlikçi və sərbəst kommunist həyata keçməsini
istəyən. Bu günün sosialist mübarizəsində sinif mübarizəsi qədər digər
əzilən ictimai seqmentlərin, yəni ötekileştirilen milli, cinsi kimliyin
mübarizəsini də olmazsa olmaz sayan bir internationalist devrimciyim.Bu
bağlamdaki görüşlərim Subcomandante Marcosun fikirlərinə koşuttur.
8-Eleşteri sitəsi:
bu sorğu üç hissədən ibarətdir: A-Manifestonuzun 5 ci hissəsində
imgeci sosial şeirdə hər şeyin daxil olduğunu (Erotizm bele)
söyləmişsınız, və heç şeyi Burjua şeirinə təslim etmeyeceyinizi
xatırlatmışsınız, burjua şeirinı hansı əhəmiyyətli ölçütlerle tanımaq
mümkündür? B-Manifestonuzun 6ci hissəsində Imgeci sosial şeir hər cür
form sınağınaaçıqdır, yetər ki Form mezmunu boğmasın söyləmisınız, indi
Form və Mezmunun ilişgisi necə bir ilişgidır soruruq, bu mövzunu məqdur
olduqca izah edin lütfen. C-Manifestonuzun 7ci hissəsində şeirin
keçmişlərdə və gələcəklərdə düşdüyü və düşə bildiyi tələlərdən bəhs
etmisiniz, bu tələləri bir az açıqlayın lütfən.
8-Serkan Engin:
A-A-Burjua şeiri, Fərdçi rəftar sərgiləyən, cəmiyyətin şüur və
estetik səviyyəsinə müsbət dəyər qatmağı əhəmiyyət verməyən, indiki
vaxtda post-modernist şeirdə somutlanan və beləcə şeiri söz və hərf
oyunlarına indirgeyen şeir anlayışıdır. B-Şeirdə forma məzmunu təsirli
olaraq çatdırmaq üçün funksional olmalı, yəni şeirin vasitəsi
olmalıdır. Forma məqsəd edildiyi zaman məzmun önemsenmez və şeir söz və
hərf oyunlarına indirgenir. C-Türkçe Şeirin içində olduğu ən böyük
tələ, şeirdən mənası xaricləyən və beləcə insanı mərkəz almayan
post-modernist şeirdir.
9-Eleşteri sitəsi:
A- sizcə form və içrig bir-birindən ayrı mövzulardı eyer səhv anlasaq
buyurun, ancaq bu halda biz dialektikanı da red etmiş olmuruq? B-sizin
sözlərinizdə Postmodern anlayış çoxlu hərf və sözlər oyunu olaraq
təqdim olunur , keçən sorğularda postmodernizmin çeşidla qollara malik
olduğuna işaretimiz olmuşdu, indi dunyada Estetik bxış bucağının
dəyişlmeyine inamınız yoxdur? bu sözümüz bu deyişikliyin ilzamen və
hətmən gözəl nəticələrə varmağını müdafiə etmirik, ancaq postmodernizmi
keçici bir Moda düşünməyə başqa Dəlilləriniz də olmalıdı, söz
postmodernizmi sevmək ya da sevmemekden getmir, söz dünyadakı
dəyişikliklərə qapılmadan və ya o dəyişikliklərlə sərt üzləşib tənqid
etmədən səhv etməkdən gedir, nə düşünürsünüz ? buyurun lütfən.
9-Serkan Engin:
A-Bu ikisi bir-birindən müstəqil deyil. Tam tərsinə məzmundan müstəqil
biçimsəl quruluşu məqsəd hesab edən poetik qəbula qarşıyıq. Şeirdə
forma, məzmunun örtüyünün, izdüşümüdür. Məzmundan müstəqil bir forma səy
sünidir buna görə. B-Post-modernist şeiri araşdırdığınızda görərsiniz
ki, qaynağını obyektiv həqiqətdən edən "obraz" lərlə deyil,
sürrealizmden ödüç alınan avto-didakt üsuluyla şair mübtədanın
şüuraltını qusduğu "axmaq" larla yazılar. Bizim sosialist şair olaraq
obyektiv həqiqəti çevirmə dərdimiz olduğuna görə, "axmaq" larla yazılan
şeir anlayışını imtina varoluşumuz gərəyidir. Qaldı ki bu güdük poetik
qəbul, kapitalizmin yabancılaştırmasını və eqoizmi diktə etməsini
bəsləyən bir vasitədir. Bu baxımdan da siyasi-poetik döyüşümüzü
nesnesidir
10-Eleşteri sitəsi:
A-imgeci sosial şeirin kökü hansı şeir axınlarındadır, indiki vaxtda bu
şeirə ən yaxın başqa şeir axınları hangilar ola bilər, keçmişdə və bu
gün Türk şeirində hansı şairlərir təsirli tapırsınız? B-bu sorğuya
dünya çapıla ilişgidə də cavab verin lütfən
10-Serkan Engin: İmgeci sosial şeirin mənşəyi, dünya sosialist şeir külliyyatı və xalq şeirinin.
11-Eleşteri sitəsi: gənc şair və yazarlara tövsiyə və təklifləriniz varsa buyurun?
12-Eleşteri sitəsi:
xusus iran adlı ölkənin Azərbaycan şeir və ədəbiyyatından və Azərbaycan
respublikasının şeir və ədəbiyyatı üzre nə düşünürsünüz, bu mövzuda
bildikləriniz nədən ibarətdir? Türkiyə və Azərbaycan şair və
yazıçılarını necə daha yakınlaşdırmaq mümkündürr? 12-Serkan Engin: Çox
təəssüf ki Füzuli xaric Azeri şairlərini və şeirlərini bilmirəm.
13-Eleşteri sitəsi: özünüz, hər kəs və hər şeyə görə nə sözünüz varsa buyurun.
13-Serkan Engin: "Kavgası olmayanın şeiri də yoxdur" deyə bilən şairlərə salam olsun deyirəm.
14-Eleşteri sitəsi: Bizi bir şiirinizə daha qonaq etsəniz?
14-Serkan Engin: Peralı Gözəl Gazel (Türkçe-İngilis-Fransız)
Peralı Güzele Gazel
şimdi Aşk yırtılan bir kağıt deniz mavisi eksik
sormuyorum nereden tutuşur bir çift ela göz silemediğin
gök yıkılır ömrümüze üstümüze ince harfler bulaşır
kanar durur aksak kuşlar sol anahtarına yalnızlığın
şimdi dirim yıkık bir duvar düşlerime usturayla çizdiğim
kim susar bunca hayal kırıklığını bilemediğim
lâl ömrüme teyellediğim flu şiirler aklar beni ancak
ne kadar dönsem de çevremde kekeler tarumar günlerim
şimdi tenim kafiyesiz bir dize ellerin olmayınca
sormuyorum nereden tutuşur bir çift ela göz silemediğin
Serkan Engin
****************************
Ghazal to Pera Belle
now love is a tearing paper sea which of blue is thin
i don’t ask that from where a pair of indelible hazel eyes burn
the sky falls down on our life and slim letters spread on us
lame birds bleed to the treble clef of loneliness
now life is a ruined wall which i scratch to my dreams
who hush so much disappointment which i couldn’t know
only fuzzy poems exculpate me which i baste to my dumb life
my jumbled days stammer even though i turn around myself many
now my skin is an unrhymed verse without your hands
i don’t ask that from where a pair of indelible hazel eyes burn
Serkan Engin
İngilizce’ye çeviren: Serkan Engin
***********************
Ghazal au Pera Belle
Or l`amour est une mer de papier déchirement qui est mince de bleu
Je ne demande pas que de l`endroit où une paire de yeux noisette indélébile brûlent
le ciel tombe sur notre vie et les lettres minces répandre sur nous
oiseaux boiteux saigner à la clé de sol de la solitude
la vie est maintenant un mur en ruine qui je me gratte de mes rêves
qui Chut donc beaucoup de déception que je ne pouvais pas savoir
seuls poèmes floue me disculper que je badigeonner à ma vie muets
mes jours brouillées balbutier, même si je tourne autour de moi de nombreux
maintenant ma peau est un verset unrhymed sans les mains
Je ne demande pas que de l`endroit où une paire de yeux noisette indélébile brûlent
Serkan Engin
Fransızca’ya çeviren: Lita Gabrielle Yakamoz
Eleşteri sitesi:size çok teşekkür ediyoruz.
Eleşteri sitəsi: sizə çox təşəkkür edirik.
02.2012
------------------------------
Giriş
Serkan Engin:
Bu söyləşi vakıt ayıra bıldıyımız kader Azerbaycan ve Türkiye türkcesine ayrı olarak uyğunlaşdırılmış.
***
"İmgeci toplumcu" şiir manifestosu yazarı "Serkan Engin"le söyleşi
(Türkiye türkcesinde):
1-Eleşteri sitesi:
Serkan Enginin kendi Biyografiyasını sitesinden okuyoruz,Enginin şiir
Biografiyasını merak etdik de,Enginin şiiri və yazıları imgeci toplumcu
şiir Manifestosuna kader hangi aşamaları ?denedi,şiiri nerde buldu,
neler oldu?
1- Serkan Engin:
Serkan Engin, bütün horlanan, dışlanan, yok sayılan, ezilen ve
sömürülenlerin şiir düzleminde dili olmak istedi. Kapitalizmin getirdiği
yabancılaştırmaya karşı olarak farkındalık yaratmak istedi. Bunun için
okurun özdeşlik ya da empati kurabileceği şiirler yazmak, toplumun
bilinç düzeyine ve duyarlılığına artı değer katmak istedi. Bu düzlemde
yazılan şiirlerde, içerik kadar biçimsel yapının da önemini fark edip
sanat tarihi açısından diyalektik gereği toplumcu şiirin bugün olması
gerektiği noktayı değerlendirdi. Tam da bu noktada, Türkiye’deki
toplumcu şairlerin çoğunun, sadece şiirin içeriğine yaslanan, slogancı,
sekter bir şiiri aşamadıklarını, sosyalist şiirin politik bir araç
olduğu kadar estetik bir amaç da olması gerektiğini ıskaladıklarını,
Türkiye’deki şiir gelişiminin bugün geldiği noktada, imge-yoğun olmayan
bir metnin şiir değil manzume olduğunu tespit ederek, biçimde imge-yoğun
bir tavrı olan içerikte sosyalist bir şiir anlayışını, yani imgeci
toplumcu (sosyalist) şiir anlayışını benimsedi.
2- Eleşteri sitesi:
sonucda imgeci toplumcu şiir tarzı kapitlizmle mücadele aracı sanılacak
mi?,bu şiir tarzı bir belli amaca yetmek için bir arac deyil mi?
2-Serkan Engin:
Toplumcu şiir, zaten devrimci mücadelenin bir parçasıdır. Sınıf bilinci
aşılamak, kapitalizmin yabancılaştırması nedeniyle sadece kendi derdine
ve mutluluğuna odaklandırılmak istenen kitlelerin empati kurma
pratiğini artırmak, ezilen tüm toplumsal kesimlerin şiir düzleminde dili
olmak, toplumun bilinç düzeyini ve estetik algı derinliğini artırmak,
zaten toplumcu şiir yazmanın amacıdır. Nesnel gerçekliğin sosyalist şair
öznenin bilincinden dönüştürülerek dışsallaştırılması olan toplumcu
şiir, hayata, sisteme ve topluma estetik bir müdahaledir.
3- Eleşteri sitesi:Yanıtınızda
iki ekiz bakış açsılakarşılaşıyoruz,birincisinde şiiri arac kimi belli
bir amac için kullandığınız anlaşılır,ama ikincisinde başka bir boyuta
da giriyoruz,yanıtızın bu hissesinde başka bir boyuta imkan
var:"...toplumcu şiir, hayata, sisteme ve topluma estetik bir
müdaheledir."bizce bu tutum daha Modern bir tutum bizce,neyse başka
sorumuzu yanıtlamağınız gerekir:imgeci toplumcu şiir açısından" IMGE"
nedir?
3- Serkan Engin:Şiir’de
imge, nesnel gerçekliğin insan bilincinde, estetiksel olarak öznel
yansımasıdır. Bu yansıtma, aynadaki gibi birebir olmayıp, nesnel
gerçekliğin şairin bilincinde alımlanıp dönüştürülerek
dışsallaştırılmasıdır. İmge, iki ya da daha çok sözcüğün, somut-soyut,
soyut-somut, somut-somut, soyut-soyut, ya da bunların kombinasyonlarına
dayalı bir ilintiyle, örnekseme (analoji) yapılmasıyla oluşturulur.
İmge’nin işlevi, anlam’ı etkin bir şekilde iletebilmek için çağrışım
yoluyla çarpıcı bir duyumsatma olanağı sağlamasıdır. İmge, şair
tarafından dışsallaştırıldığı andan itibaren, nesnel gerçekliğe artı
değer olarak eklemlenir. Buradan çıkarsanabileceği gibi Şiir, nesnel
gerçekliğe bir müdahaledir. Bu dönüştürücü müdahale, ancak devrimci bir
bilinç tarafından gerçekleştirilebilir. Dışsallaştırılan imge, nesnel
gerçekliğin bir parçası olarak okura ulaşır ve okurun bilincinde, her
okurun bilinç ve estetik algı düzeyine göre yankılanır. Yani, şiiri
okuyan bireyin bilincinde yeniden üretilerek içselleştirilir. Buna
yansımanın yansıması diyebiliriz. Bu da okurun bilinç ve estetik algı
düzeyine artı değer katar. Daha ötesi, her okumada yeni çağrışımlar
sağlayarak okurun bireysel dönüşümüne sürekli katkıda bulunur.
4-Eleşteri sitesi:
kısa bir açıklamada İMGE şairin sözcüklerinde kendine özel bir düzen
ve alğılamanın ifadesidir, sözcükler arası bir özel ilişgidir ,bu
özellik başarılı ya başarısız şairin dışdan aldıqı etkiler ,onun düşünce
ve duyğu sisteminden keçib yeniden onun sözcüklerinde yansımasıdır ,siz
bu yansımanın okurdaki yansımasına da açıkladınız bulunduğunuzu
Hermonetik Manşeti altında yerleşdire biliriz belke,demek İMGE bir
Manzara deyil sözcükler arası özel ilişgi kurmağdan ibaretdir,deyil
mi?başka yönden buyurmuşsunuz":... Şiir, nesnel gerçekliğe bir
müdahaledir.Bu dönüştürücü müdahale, ancak devrimci bir bilinç
tarafından gerçekleştirilebilir..." bizce siz eskiden varolan toplumcu
şiir yatağından dışarıya çıkmayı doğru sanmamakdasınız,ama eskiden
varolan toplumcu şiir anlamını 20ci yuzyillin en avangard düşünce ve
eleşteri teorilerile silahlandırmakdasınız,deyil mi? başka
sorğumuz,manifestonuzda imgeci toplumcu şiir bir dönüş noktasındadır
diye söylemişsiniz,orada ferdi ve sosyal şiirlere
toxunmuşsunuz,çağımızda önemli şiir akımlarının hangilari olduğunu ve
nereye gitdiglerini izah edin lütfen,siz toplumcu şiiri başka tarzlara
karşı Alterrnativ götürerek sonmakdaysınız? oysa bu tarzınızı başka
tarzlar içre ortaya koymak çabasındaysınız?
4-Serkan Engin:Şiirde
imge, bir görüntü yaratmanın ötesine geçer, çünkü doğal söz diziminde
ve mantık silsilesinde yer almayan sözel tasarımlar yaratır. Bu da okur
öznenin algı düzeyini yeni çağrışımlarla gelişime tetikler. Basit bir
örnek verelim:
gece = > doğal sözcük
gecenin gömleği = > anlamca uzak iki sözcük arasında analoji
(örnekseme) yoluyla kurulan imge
Aşk'a yırtılıyor gecenin gömleği = > iç iç imge silsilesi ile kurulan dize
Türkçe Şiir'de toplumcu şiirin biçimsel yenilenmesi, diyalektik gereği
Türkçe Şiir’in geçirdiği aşamaların doğal ve zorunlu sonucudur. Yaşanan
poetik deneyimlerden sonra, imge-yoğun olmayan metnin şiir değil manzume
sayılması genel kabul gören bir teamül haline gelmiştir. İmgeci
toplumcu şiir algısının poetik kavgası ise hem “kaba toplumcu” dediğim
şiirde biçimsel açıdan imgenin işlevini ıskalayan sekter toplumcu şiir
anlayışı ile hem de Türkçe Şiir’de bugün başat konumundaki
post-modernist şiir ve İslamcı şiirledir.
5-Eleşteri sitesi:Manifestonuzda
Postmodernizme karşı bakış açınızı sergilmişsınız,Post modernizmin
çeşitli tarzlardan oluşduğunuı biliyoruz,bazı Postmodernizmin iki kolu
tam bibirile çelişgide olan fikirleri taşımağdadır,məsəla Pstmodernizm
kesinlikten kaçdığı için bazen bir mühafizekarlık bakış açısına da
dönüşüyor,başka yönden Post modernizm söylediyimizin sert tepkileri ve
her şeyi inkar eden bir koluda var,siz imgeci toplumcu şiir
Manifestonuzda Post modernizimin bu çeşitliliğine işaretde bulundunuz
mu?şunuaçıklayın lütfen,başka yönden yanıılmıyorsam üçüncü yeni şiir
akımında islama ayıt konular ve usmanli devrine ayıt olan sözcükler
fazla görünmeye başladı,bu konuya da lütfen örneklerle dokunun,ve şunlar
har gidiyorlar?
5-Serkan Engin:
Post-modernist şiir, şiirde anlamı ve anlak'ı hiçleyerek, şiiri sadece
sözcük ve harf oyunlarına indirgeyen ve şair öznenin bilinçaltını
dışavurumundan öteye geçmeyen şiir türüdür. Eklektik olarak sürrealizm,
dadaizm, letrizm gibi akımların etkilerini içinde barındıran
post-modernist şiir , öteki'lerle empati kurmayı ve bunu yansıtmayı
önemsemeyen ve dolayısıyla da okur tarafından özdeşlik kurul(a)mayan,
hayatın şair öznenin bilincinden dönüştürelerek yansıtılmadığı, ancak
şairin içsel bunalımlarının şımarıkça dışavurumundan öteye geçmeyen
bencil ve şımarık bir metinsel oyundur. Bu şiirlerdeki insan, sadece bir
plastik malzemedir. Yaşayan, umutları, kaygıları, dertleri, sevinçleri
olan insan yoktur bu şiirlerde. Sadece şair öznenin kendisi ağırlık
merkezidir, sadece kendi yarasını yansıtmak kaygısındadır, sadece
kendisi anlamlı ve önemlidir çünkü kendisi için. Temel çelişki ise,
bunca bencilliğin içinde şiirlerini “okunmak” üzere yayımlamalarıdır.
Okuru umursamayan bir şiir anlayışında yazanların, “okunmak” talebiyle,
yazdıklarını matbu ya da sanal ortamda paylaşması, dergilerde ya da
kitap halinde yayımlaması ise, kendileriyle çelişkiye düşmelerine neden
olan gülünç bir durumdur. Son yıllarda kimi dergilerin ağırlık
merkezini oluşturduğu “görsel şiir” anlayışı da, gene insanı merkez
almayan, okur tarafından özdeşlik kurulmasını önemseyemen, şiirden
anlam’ı ve anlak’ı dışlayan yapısıyla, post-modernist şiir algısına
dahildir. Ne var ki, harf kombinasyonlarının ve şekillerin, sadece
bilgisayar aracılığıyla üretilmesi üzerine kurulu, aslen tipografik bir
oyun olan bu şiir(!) anlayışı, temelde, şair özne tarafından üretilmiş
yazılı metnin okur tarafından metin üzerinden okunması paradigması
üzerine kurulu şair-şiir-okur ilişkisinin dışında olduğu, şiirden çok
görsel sanatların ilgi alanında değerlendirilmesi gerektiği, nesnel
gerçekliğin hayattan yansıtılması ile okur tarafından empati ve özdeşlik
kurulabilecek yazınsal ürünler olmaktan çok uzak oldukları, ancak
geçici bir moda olmaktan öte varlıklarını sürdüremeyecekleri çok aşikar
olduğundan dolayı, kanımca üzerinde çok fazla durulması gereken bir
yapılanma olmamaktadır. İslamcı şiir ise politik alandaki siyasal
İslamın yükselişine koşut şekilde özellikle Hilmi Yavuz öncülüğünde son
on yılda işlerlik kazanmış ve bu çizgide pek çok dergi açılmıştır. Bir
yandan arkaik bir dizge kurma düşü ve bir yandan da bu hedefe koşut
olarak Osmanlıca’yı hortlatma dertleri vardır. Şairler arası şeyh-mürit
ilişkisinin en yoğun yaşandığı alanlardan biri de Hilmi Yavuz ve müridi
genç şairler arasında yaşanmakta ve kapıkulu şairler ortaya
çıkmaktadır.
6- Eleşteri sitesi:
vazgeçilmez bir soru daha var,postmodernizmin batıdaki etkileri ve
doğudaki etkileri tabiki farklı olabilir,pek kendimizin düşüncelerile
söyleşini sarsıltma niyetimiz yok,ama doğuda Postmodernizmin iki başlı
bir kılınc gibi var olduğunu görüyöruz,bir yönden kesinliklere karşı
olan Postmodernizm Totalitarizme karşı çikmakdadır ama başka yönden hiç
bir çerdeyi tutmadan ve hiç bir şeye inanmamakdan derhal(Pratikde)
insani(vurğulayıram Pratikde) Pasifizme götürür,ve ister-istemez sonucda
husus doğuda insani Totalitarizmin yardımcısı haline dönüştürür,başka
sorumuz şiir akımlarıla ilişgidedir,birinci ikinci üçüncü ve hatta
dördüncü yeni şiir akımlarına nasıl istersiniz açıklama yapın,Dinamik
Elit şiir,madde akımı şiirı,nanoist şiir ve husus Türkiyede her tür
şiir akımı hakda bakış açınızı öyrenmeyi merak ediyoruz,buyurun lütfen
6-Serkan Engin:
Andığınız şiir akımları içinde hiç şüphesiz sadece İkinci Yeni biçimsel
açıdan Türkçe Şiir'e büyük açılım getirmiştir. 2000’li yıllarda benimki
de dahil olmak üzere ortaya konan poetik tavırlar, Türkçe Şiir’de bir
çeşitlenmenin göstergesi olarak değerlendirilebilir. Zaman içinde
bunların etkileri daha da somutlanacak ve hayattan yansımaları ölçüsünde
edebiyat tarihindeki yerlerini alacaklardır. Şurası kesin ki ancak
hayata dokunan, okura geçen şiirler geleceğe taşınır; biçimsel deneme ya
da poetik çeşitlilik adına yapay düzlemde kurulan poetik anlayışlar
baştan ölü doğmuşlardır. Bir dönem için moda sayılıp ilgi görseler de
okurda karşılıkları olmadığı için zaman içinde popülariteleri
sönümlenir.
7-Eleşteri sitesi:Manifestonuzun
dördüncü hissesinde Dünyada Sosiylaizm zefer kazansa bele bu imgeci
toplumcu şiir kabalıklara karşı muhalifete devam
edecek,yazmışsınız,şimdi çağdaş komonizm ve sosyalizme bakış açınızı
merak etdik ,bu hakda söyleyin lütfen
7-Serkan Engin:
Ben enternasyonalist sosyalistim, birgün tüm dünyanın sınıfsız,
sömürüsüz, eşitlikçi ve özgürce komünist yaşama geçmesini isteyen.
Bugünün sosyalist mücadelesinde sınıf mücadelesi kadar diğer ezilen
toplumsal kesimlerin, yani ötekileştirilen ulusal, cinsel kimliklerin
mücadelesini de olmazsa olmaz sayan bir enternasyonalist devrimciyim. Bu
bağlamdaki görüşlerim Subcomandante Marcos'un görüşlerine koşuttur.
8-Eleşteri sitesi:bu
sorğu üç hisseden ibaretdir: A-Manifestonuzun 5 ci hissesinde imgeci
toplumcu şiirde her şeyin dahil olduğunu (Erotizm bele) söylemiş, ve heç
şeyi Burjuva şiirine teslim etmeyeceyinizi hatırlatmışsınız,burjuva
şiirini hangi önemli ölçütlerle tanımak mümkün? B-Manifestonuzun 6ci
hissesinde Imgeci toplumcu şiir her tür biçimsel sınağa açıkdır,yeter ki
Formet mezmunu boğmasın söylemişsınız,şimdi Formet ve mezmunun ilişgisi
nasıl bir ilişgidir,bu konuyu makdur oldukcaaçıklayın lütfen.C-
Manifestonuzun 7ci hissesinde şiirin geçmişde ve gelecekde düşdüyü ve
düşeceyi tuzaklardan behs etmişsiniz,bu tuzakları biraz açıklayın
lütfen.
8-Serkan Engin:A-Burjuva
şiiri, bireyci tavır sergileyen, toplumun bilinç ve estetik düzeyine
artı değer katmayı önemsemeyen, günümüzde post-modernist şiirde
somutlanan ve böylece şiiri sözcük ve harf oyunlarına indirgeyen şiir
anlayışıdır. B- Şiirde biçim içeriği etkin olarak iletmek için
işlevsel olmalı, yani şiirin aracı olmalıdır. Biçim amaç yapıldığı zaman
içerik önemsenmez ve şiir sözcük ve harf oyunlarına indirgenir. C-
Türkçe Şiir’in içinde olduğu en büyük tuzak, şiirden anlamı dışlayan ve
böylece insanı merkez almayan post-modernist şiirdir.
9-Eleşteri sitesi:A-anlaşılan
sizce biçim ve içerig birbirinden ayrı konulardı eyer yanlış anlasak
buyurun,ancak bu halde biz diyalektiği red etmiş oluyoruz ya red etmiş
olmuyoruz?
B-sizin sözlerinizde Postmodern kavramı çok harf ve sözcükler uyunu
hakda kullanılır,geçen sorğularda postmodernizmin çeşidli kolları
olduğuna işaretimiz olmuşdu,şimdi dunyada Estetik bkış açısının deyişe
bileceyine inamınız yok mu? bu sözümüz bu deyişikliyin ilzamen ve hetmen
güzel sonuclara varmağını müdafiye etmiyor,ancak postmodernizmi geçici
bir Moda düşünmeye başka kanıtlarınız da olmalı,sözmüz postmodernizmi
sevmek ya da sevmemekden deyil,sözümüz dünyadaki deyişikliklere
kapılmadan ve ya o deyişikliklerle sert üzleşib eleştirmeden bir yanlış
tavır almakdan ibaretdır,ne düşünüyorsunuz? buyurun lütfen
9-Serkan Engin:
A- Bu ikisi birbirinden bağımsız değildir. Tam tersine içerikten
bağımsız biçimsel yapıyı amaç edinen poetik algıya karşıyız. Şiirde
biçim, içeriğin kılıfıdır, izdüşümüdür. İçerikten bağımsız bir biçimsel
çaba yapaydır bu yüzden. B-Post-modernist şiiri incelediğinizde
görürsünüz ki, kaynağını nesnel gerçeklikten alan “imge”lerle değil,
sürrealizmden ödüç alınan oto-didakt yöntemiyle şair öznenin
bilinçaltını kustuğu “saçma”larla yazılır. Bizim sosyalist şair olarak
nesnel gerçekliği dönüştürme derdimiz olduğuna göre, “saçma”larla
yazılan şiir anlayışını reddetmemiz varoluşumuz gereğidir. Kaldı ki bu
güdük poetik algı, kapitalizmin yabancılaştırmasını ve bencilliği dikte
etmesini besleyen bir araçtır. Bu açıdan da politik-poetik kavgamızın
nesnesidir
10-Eleşteri sitesi:A-imgeci
toplumcu şiirin kökü hangi şiir akımlarındadır,günümüzde bu çeşid şiire
en yakın başka şiir akımları hangiları ola bilir ve geçmişde ve bu gün
Türk şiirinde hangi şairleri etkili buluyorsunuz?
B-bu sorğunu dünya çapıla ilişgide de yanıtlayın lütfen
10-Serkan Engin: İmgeci toplumcu şiirin kökeni, dünya sosyalist şiir külliyatı ve halk şiiridir.
11-Eleşteri sitesi:genç şair ve yazarlara tavsiye ve önergeleriniz varsa buyurun?
11-Serkan Engin:
Kendi özgün biçemlerini kurma yolunda kimsenin gitmediği yoldan
gitmelerini öneririm ve kimseden ikbal beklentisi içinde olmadan şiir
namusuna, şair etiğine sahip olmalarını, dik durmalarını.
12-Eleşteri sitesi:hsus
iran adlı ülkenin Azerbaycan şiir ve edebiyatından ve Azerbaycan
cumhuriyetinin şiir ve edebiyatı üzre ne düşünüyorsunuz,bu konuda
bildikleriniz ne? Türkiye ve Azerbaycan şair ve yazarlarını
nasılkovuşdurmak mümkünr?
12-Serkan Engin: Ne yazık ki Fuzuli hariç Azeri şairlerini ve şiirlerini bilmiyorum.
13-Eleşteri sitesi:kendinize,her kes ve her şeye ayıt ne sözünüz varsa buyurun.
13-Serkan Engin: “Kavgası olmayanın şiiri de yoktur” diyebilen şairlere selam olsun diyorum.
14-Eleşteri sitesi: Bizi bir şiirinize daha konuk edermisiniz?
14-Serkan Engin: Peralı Güzele Gazel (Türkçe-İngilizce-Fransızca)
Peralı Güzele Gazel
şimdi Aşk yırtılan bir kağıt deniz mavisi eksik
sormuyorum nereden tutuşur bir çift ela göz silemediğin
gök yıkılır ömrümüze üstümüze ince harfler bulaşır
kanar durur aksak kuşlar sol anahtarına yalnızlığın
şimdi dirim yıkık bir duvar düşlerime usturayla çizdiğim
kim susar bunca hayal kırıklığını bilemediğim
lâl ömrüme teyellediğim flu şiirler aklar beni ancak
ne kadar dönsem de çevremde kekeler tarumar günlerim
şimdi tenim kafiyesiz bir dize ellerin olmayınca
sormuyorum nereden tutuşur bir çift ela göz silemediğin
Serkan Engin
****************************
Ghazal to Pera Belle
now love is a tearing paper sea which of blue is thin
i don’t ask that from where a pair of indelible hazel eyes burn
the sky falls down on our life and slim letters spread on us
lame birds bleed to the treble clef of loneliness
now life is a ruined wall which i scratch to my dreams
who hush so much disappointment which i couldn’t know
only fuzzy poems exculpate me which i baste to my dumb life
my jumbled days stammer even though i turn around myself many
now my skin is an unrhymed verse without your hands
i don’t ask that from where a pair of indelible hazel eyes burn
Serkan Engin
İngilizce’ye çeviren: Serkan Engin
***********************
Ghazal au Pera Belle
Or l`amour est une mer de papier déchirement qui est mince de bleu
Je ne demande pas que de l`endroit où une paire de yeux noisette indélébile brûlent
le ciel tombe sur notre vie et les lettres minces répandre sur nous
oiseaux boiteux saigner à la clé de sol de la solitude
la vie est maintenant un mur en ruine qui je me gratte de mes rêves
qui Chut donc beaucoup de déception que je ne pouvais pas savoir
seuls poèmes floue me disculper que je badigeonner à ma vie muets
mes jours brouillées balbutier, même si je tourne autour de moi de nombreux
maintenant ma peau est un verset unrhymed sans les mains
Je ne demande pas que de l`endroit où une paire de yeux noisette indélébile brûlent
Serkan Engin
Fransızca’ya çeviren: Lita Gabrielle Yakamoz
Eleşteri sitesi:size çok teşekkür ediyoruz.
02-2012
Yorumlar